Migrenowe bóle głowy występują u 14,4% populacji światowej i stanowią bardzo poważny czynnik obniżający jakość życia cierpiących na nie osób [1]. Najwięcej przypadków migren występuje u osób w wieku 12-40 lat. Przyczyny tych dolegliwości nie są do końca znane, przez co trudno zwalczyć symptomy [2]. Objawy migreny poza bardzo silnymi bólami głowy,zwykle jednostronnymi to również często nudności, wymioty, światłowstręt i dźwiękowstręt (fonofobia). Migrena występuje około 3 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Przypuszcza się, że bezpośrednią przyczyną wymienionych objawów są reakcje neurowaskularne, do których część osób ma predyspozycje genetyczne. Aby wyzwolić objawy potrzebne są dodatkowo tzw. czynniki spustowe: stres, głód, odwodnienie, przemęczenie, niedotlenienie, wahania poziomu hormonów u kobiet oraz . Jednakże coraz więcej badań skupia się na roli diety w kontrolowaniu migreny i możliwościach identyfikacji szkodzących produktów, które mogą być przyczyną migren [3].
Potencjalne mechanizmy, poprzez które wyzwalane są ataki migrenowe mogą być bezpośrednie lub pośrednie. Niektóre pokarmy zawierają składniki, które bezpośrednio drażnią elementy układu pokarmowego. Jest również możliwe działanie pośrednie – poprzez wydzielanie mediatorów stanu zapalnego (np. cytokin), które w skutek wywołania stanu zapalnego w organizmie prowadzą do powstania bólu głowy i innych objawów towarzyszących.
Endogenne związki, które znajdują się w żywności i mogą mieć wpływ na występowanie migrenowych bólów głowy to aminy biogenne: tyramina, oktopamina, fenyloetyloamina i histamina. Najszerzej opisywana w literaturze naukowej jest tyramina. Jej stężenie w żywności wzrasta wraz z postępującym procesem fermentacji i psucia oraz w wyniku niektórych procesów technologicznych takich jak suszenie, peklowanie. Dużo tyraminy znajduje się w serach dojrzewających i pleśniowych, wędliny i kiełbasy dojrzewające, sosy rybne, piwo, wino czerwone.
Dodatki do żywności również mogą powodować migreny. Szczególnie opisuje się azotany, używane jako konserwanty oraz wzmacniający smak glutaminian sodu. Często mówi się również o siarczynach, występujących w winach oraz czasami suszonych owocach jako substancjach migrenotwórych [2].
Sposoby na wykrycie szkodliwych pokarmów (czynników spustowych)
Dietetyk, chcąc pomóc pacjentowi, musi najpierw przeprowadzić szczegółowy wywiad z pacjentem. Należy zwrócić uwagę na częstotliwość i ciężkość ataków, zwyczaje żywieniowe, rodzaj wykonywanej pracy, tryb życia, choroby przewlekłe oraz możliwe niedobory składników mineralnych. Przydatne jest prowadzenie dzienniczka żywieniowego przez pacjenta uzupełnianego zapisami o pojawiających się objawach. Często jednak dzienniczek jest niewystarczający, ponieważ ilość dodatków do żywności i różnych produktów spożywanych jest tak duża, że ciężko wychwycić “sprawców” migreny[4]. Dodatkowo reakcje pokarmowe są reakcjami opóźnionymi tzn. Objawy występują po 24-72 godzinach po spożyciu danego produktu.
Narzędzia diagnostyczne czyli jak zapobiegać atakom migrenowym
Aby zidentyfikować pokarmowe przyczyny stanów zapalnych niezastąpionym narzędziem jest test MRT (Mediator Release Test), czyli test uwalniania mediatorów stanu zapalnego [2,4,5]. Zjawisko nadwrażliwości pokarmowej polega na pobudzaniu układu immunologicznego przez reaktywne pokarmy, przez co wytwarzane są mediatory stanu zapalnego, co prowadzi do licznych dolegliwości, w tym migren, zespołu jelita drażliwego, przewlekłego zmęczenia, chorób skóry oraz pogłębiają objawy przy chorobach autoimmunologicznych. Wykonanie testu MRT pozwala na wykrycie reaktywnych pokarmów oraz dodatków do żywności. W teście weryfikowane jest aż 150 produktów i sztucznych dodatków, któe mogą być przyczyną objawów. Na podstawie wyniku testu opracowuje się indywidualny program żywieniowy LEAP (Lifestyle, Eating and Performance) [2,4,5].
Literatura
[1]RÖMER, T. Medical Eligibility for Contraception in Women at Increased Risk. Deutsches Arzteblatt international, 2019, 116(45): 764-774.
[2]APPOLD K. Migraine Headaches—Here’s How to Identify Food Triggers and Reduce Debilitating Symptoms. Today’s Dietetitian, 2012; 14(11):14
[3] FINOCHHI C. Food as a trigger and aggraviating factor of migraine. Neurol Sci. 2012; Suppl 1: S77-80.
[4] PARTYKA T. Migrena, czyli identyfikacja pokarmowych przyczyn stanów zapalnych. Food Forum, 2013; (3)
[5] MYŁEK D. Oswoić alergie. 2018, Warszawa ISBN 978-83-8053-432-2